 |
| Ngọn đèn khi tỏ khi mờ Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn sầu Khi tựa gối, khi cúi đầu Khi vò chín khúc, khi chau nét mày Rằng “Hay thì thật là hay” “Nghe ra ngậm đắng nuốt cay thế nào…” “Lựa chi những khúc tiêu tao,” Dột lòng mình cũng nao nao lòng người…?” |
Tháng giêng là tháng ăn chơi
Nhớ Kiều lại ngẫm những lời xưa nay “Chữ trinh còn một chút này”
“Chẳng cầm cho vững lại dày cho tan.”
Tháng giêng rủ nguyệt du xuân
Cô đầu lúng liếng hóa thân ngâm kiều…
Bà Lão vui tính của bọn nhóc.
Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh”
Nàng từng than thở với mẹ cha:
“Cứ trong mộng triệu mà suy
Thân con thôi có ra gì mai sau”…
Qủa cũng như lời. Yêu, mối tình đầu rồi lưu luyến tiễn đưa. Lấy chồng, rồi lại tiễn đưa. Số phận đưa đẩy dập vùi, lại bước nữa theo chồng, rồi lại tiễn. Ba cơn sóng gió ly tan, ba lần tiễn đưa. Ba cung bậc khắc khoải khác nhau.
Lần thứ nhất tiễn đưa mối tình đầu, tiễn đưa người yêu “trăm năm tạc một chữ đồng thấu xương”. Tiễn đưa chàng Kim “vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa”, Chỉ là yêu thôi. Dù cho yêu tới mức:
"Sóng tình dường đã xiêu xiêu
Xem trong âu yếm có chiều lả lơi"
Yêu thế thôi, chứ đã trao thân gửi phận gì đâu. Kim “rằng gió mát trăng trong”
Bấy lâu nay một chút lòng chưa cam
Chày sương chưa nện cầu Lam
Sợ lần khân quá, ra sàm sỡ chăng”
Thì nàng bảo: “Đừng điều nguyệt nọ hoa kia
Ngoài ra ai lại tiếc gì với ai"
Ừ chẳng tiếc gì với nhau đâu. Nhưng
”Đã cho vào bậc bố kinh
Đạo tòng phu lấy chữ trinh làm đầu.”
Ra tuồng trên Bộc trong Dâu
Thì con người ấy ai cầu làm chi,
Phải điều ăn ở xổi thì
Tiết trăm năm nỡ bỏ đi một ngày."
Thế nên, đợi nhé anh ! Em hứa mà “còn thân ắt sẽ đền bồi có khi”. Chính vì vậy mà cuộc chia tay của hai kẻ đắm đuối yêu đương nó vời vợi của thề thốt, của hẹn hò, của những dặn dò tơ trinh. Chàng bảo: nàng yên tâm đi, anh không thay lòng đổi dạ đâu, dù ngàn sông vạn biển xa xôi anh vẫn chung tình mà
“Trăng thề còn đó trơ trơ
Dám xa xôi mặt mà thưa thớt lòng"
Chẳng mong gì đâu, nhưng ơi nàng:
"Gìn vàng giữ ngọc cho hay
Cho đành lòng kẻ chân mây cuối trời."
Nàng yêu, đang yêu nồng ấm đến thế mà phải chia tay cho chàng về chịu tang chú, thì nàng oán hận ông trời, giận cho số phận:
"Ông tơ ghét bỏ chi nhau
Chưa vui sum họp đã sầu chia phôi."
Thân phận kiều nữ khi yêu, giữ lòng, giữ nghĩa, giữ tình “Dù rằng một tiếng cũng rằng tương tri” Nàng thương cho chàng, thương chàng thân phận "Nỗi nhà tang tóc, nỗi mình xa xôi”. Nàng xót cảnh “Nghĩ người ăn gió nằm mưa xót thầm”. Và nàng hứa:
“Cùng nhau trót đã nặng lời”
“Dẫu thay mái tóc, dám dời lòng tơ !”
Rồi nàng thề:
"Đã nguyền hai chữ đồng tâm
Trăm năm thề chẳng ôm cầm thuyền ai !
Còn non còn nước còn dài
Còn về còn nhớ tới người hôm nay."
Bịn rịn, lưu luyến, ngắn dài giọt lệ buông rơi tiễn đưa. Hai kẻ yêu nhau, chỉ “dùng dằng” cầm tay tiễn đưa thôi, “dùng dằng” từ sáng sớm cho tới lúc “Vầng đông trông đã đứng ngay nóc nhà”. Trưa rồi đấy, mặt trời đứng bóng rồi đấy. Day dứt quá, “dùng dằng” quá phải không ?
Lại nhớ một khổ thơ trong bài “Những bóng người trên sân ga” của Nguyễn Bính :
“Có lần tôi thấy vợ chồng ai”
“Thèn thẹn đưa nhau bóng chạy dài”
“Chị mở khăn dầu, anh thắt lại”
“Mình về nuôi lấy mẹ mình ơi !...?
Đây đích thị là vợ chồng trẻ rồi. Vì trẻ nên mới “thèn thẹn” chứ. Không đứng chỗ sáng đâu, chỗ chân đèn đâu, ngại lắm. Đứng đây thôi, đứng cuối sân ga “đưa nhau bóng chạy dài” thôi.
Kiều Kim cũng vậy thôi:
“Ngại ngùng một bước một xa
Một lời trân trọng lệ hoa mấy hàng”
Để rồi từ đấy:
“Mối sầu sẻ nửa, bước đường chia hai
“Buồn trông phong cảnh quê người,”
Đầu cành quyên nhặt, cuối trời nhạn thưa
Não người cữ gió tuần mưa
Một ngày nặng gánh tương tư một ngày”
Lần thứ hai Kiều tiễn đưa chồng, tiễn đưa chàng Thúc về dinh. Thân phận người đàn bà ngày xưa, ngày xưa cho tới bây giờ nó khổ lắm, nó tội lắm, nó bị ràng buộc bởi những định kiến, những bất bình đẳng coi thường phụ nữ lắm. Nhưng cái hay, cái tuyệt vời của người phụ nữ là dù trước đó yêu, thậm chí yêu hơn cả chồng mình bây giờ, thì khi lấy chồng rồi là hy sinh hết mình cho chồng cho con, “phận bồ từ vẹn chữ tòng”. Thân “bồ liễu” đã ghép chữ “tòng” thì phải giữ “cho vẹn chữ tòng”. Dù cho Kiều với Thúc chỉ là tập 2, là lẽ, là “Đôi ta chút nghĩa đèo bòng” thôi nhé. Đây là cái tuyệt vời nhất của người phụ nữ khi cất bước theo chồng.
Kiều đã có một mái ấm gia đình cùng chàng Thúc, đã từng:
"Huệ lan sực nức một nhà
Từng cay đắng lại mặn mà hơn xưa
Mảng vui rượu sớm trà trưa
Đào đà phai thắm, sen vừa nẩy xanh.”
Cái chia tay của người phụ nữ có chồng nó cũng khác cái chia tay của đôi tình yêu:
"Sông Tần một dải xanh xanh
Loi thoi bờ liễu mấy cành Dương quan
Cầm tay dài ngắn thở than
Chia phôi ngừng chén, hợp tan nghẹn lời.”
Vợ chồng với nhau rồi, tin nhau, động viên nhau thôi:
“Thương nhau xin nhớ lời nhau
Năm chầy thì cũng có đâu mà chầy”
Ngày xưa khi yêu thì “Ba thu dồn lại một ngày lê thê”. Bây giờ vợ chồng rồi thì một năm có đáng là bao nhiêu đâu, bởi nó đi vào cái thực của đạo nghĩa vợ chồng, của thủy chung, gìn giữ tin tưởng trong nhau. Nên :
"Chén đưa nhớ bữa hôm nay
Chén mừng xin hẹn ngày này năm sau !”
Nhưng thực sự vợ chồng son chia tay nó thẳm sâu của ly biệt tiễn đưa, nó vời vợi của lẻ loi nhớ nhung. Động viên, an ủi nhau thế thôi chứ khi “Người lên ngựa, kẻ chia bào”
Thì ngay cả “rừng phong thu đã nhuốm mầu quan san”. Có còn hình ảnh chia tay nào vợi buồn hơn thế không ?. Yêu nhau, khi chia tay, tầu chưa khuất bóng sân ga, có khi đã ra về. Nhưng vợ chồng son tiễn đưa nhau thì dù “dặm hồng bụi cuốn chinh an”, mặc bụi cuốn, mặc khuất bóng, em vẫn trông bóng người đã khuất, mà khuất đến “mấy ngàn dâu xanh” em vẫn trông. Cái tình nghĩa vợ chồng khi chia tay nó xa và thẳm đến mức ấy đấy. Có bạn trẻ nào khi chia tay người yêu bịn rịn nhớ nhung đến mức ấy không ? Chưa hết đâu, còn đây nữa này:
“Người về chiếc bóng năm canh
Người đi muôn nẻo một mình xa xôi
Vầng trăng ai xẻ làm đôi
Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường”
Hình ảnh chia tay Kiều Thúc được gắn làm hình ảnh kinh điển cho mọi cuộc chia tay khác. Nó hoang buồn cô đơn, nhưng nó rất tình, rất nghĩa, rất thủy chung.
Sau những dập vùi, nàng Kiều của chúng ta lại được một lần nữa:
“Buồng riêng sửa chốn thanh nhàn
Đặt giường thất bảo, vây màn bát tiên
Trai anh hùng gái thuyền quyên
Phỉ nguyền sánh phượng đẹp duyên cưỡi rồng"
Lấy “trai anh hùng” nên cũng đành chịu theo máu anh hùng trong người chàng. Thế nên mới chỉ:
“Nửa năm hương lửa đương nồng
Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương”
Chí trai hùng, quyết là làm ngay, lập tức “thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng giong"
Nàng rằng “Phận gái chữ tòng”
“Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi”.
Nhưng phi tàn độc bất anh hùng. Chí trai hùng xông pha trận mạc không bao giờ muốn vướng váy đàn bà, nên:
Từ rằng: “Tâm phúc tương tri
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình ?”.
Khổ lắm, một đời Từ cô độc “gươm đàn nửa gánh, non sông một chèo”. Làm sao Từ hiểu được cái cần, cái nghĩa, cái tình của Kiều:
“Đời em gió táp mưa sa
Còn chi đâu nữa để mà người mong”( Bà Lão)
Tủi thân, tủi phận lắm chàng ơi ! Đời em đã thừa cay đắng dập vùi rồi, thì thôi chàng ơi ! Hạnh phúc nhỏ nhoi này chàng cho em theo chàng đi. Nhưng tấm lòng nhi nữ làm sao có thể ngăn máu anh hùng được đây ? Từ dặn:
Đành lòng chờ đó ít lâu
Chầy chăng là một năm sau vội gì !”
Quyết lời dứt áo ra đi
Gió đưa bằng tiện đã lìa dặm khơi”.
Thành ra cuộc chia tay này nó đổ hết cái thảm sầu, cái bơ vơ lên Kiều, khiến cho:
"Nàng từ chiếc bóng song mai
Đêm thâu đằng đẵng nhặt cài then mây
Sân rêu chẳng vẽ dấu giầy
Cỏ cao hơn thước, liễu gầy vài phân.”
Nhớ nhung, lưu luyến, tủi hờn đến mức không cả bước chân ra khỏi nhà, nhớ đến quắt quay, đến độ mình hạc vóc mai.
 |
| Khúc đâu đầm ấm dương hòa, Ấy là hồ điệp hay là Trang sinh Khúc đâu êm ái xuân tình Ấy hồn Thục đế hay mình đỗ quyên ? Trong sao châu nhỏ duềnh quyên, Ấm sao hạt ngọc Lam điền mới đông ! |
Mà giả sử có tiễn đưa thì cũng nhẹ nhàng êm ái thôi nhé. Đừng có mà lên giọng Soprano (giọng nữ cao) : ”Liệu đi nhanh nhanh mà về !” là hỏng hết bánh kẹo đấy. Mật ngọt chết ruồi, người đàn bà ngọt chết người đàn ông mà.
Kỳ sau Bà Lão lại nhẩm đoạn chàng Thúc tán nàng Kiều. Kim tán Kiều đoạn đầu thì “tình trong như đã, mặt ngoài còn e.”. Đoạn sau tái hợp thì nặng về nghĩa tình cưu mang, tấm lòng quân tử của tình cũ nghĩa xưa. Nhưng Thúc tán Kiều thì cả hai “đã từng” nên nó thú vị và đầy chất tán gái kinh điển đấy. Hay là bàn về chữ "Trinh" trong Truyện Kiều cũng tuyệt vời lắm đấy.